fbpx

Chowacze i słodyszek w rzepaku – skuteczne zwalczanie

Wiosenne ocieplenie jest sygnałem do wznowienia wegetacji rzepaku ozimego, ale także „budzi” szkodniki, których żerowanie na tym etapie wzrostu roślin może w dużej mierze zaważyć na wielkości plonów.

Wiosną, jako pierwsze szkodniki na plantacjach rzepaku ozimego pojawiają się chowacze łodygowe, które przezimowały jako dorosłe chrząszcze. Już bardzo wczesną wiosną (przy wzroście temperatury do około 4°C) i głównie na południu kraju może pojawiać się pierwszy z nich – chowacz granatek. Uszkodzone przez jego larwy pędy łamią się, a szyjka korzeniowa najczęściej gnije. Gdy temperatura nieco wzrasta, pojawia się chowacz brukwiaczek. Kulminacyjny moment nalotu brukwiaczka trwa dość krótko i zwykle ma miejsce przy wzroście temperatury powyżej 10°C. Larwa brukwiaczka żeruje wewnątrz łodygi przez około 40 dni powodując zahamowanie wzrostu i charakterystycznie wygięcie łodygi w kształcie litery S. Ten gatunek chowacza występuje powszechnie na terenie kraju, ale obecnie największe szkody powoduje w rejonach zachodnich.

Baner Syngenta

W monitoringu wiosennych szkodników sprawdzają się żółte naczynia
W monitoringu wiosennych szkodników sprawdzają się żółte naczynia

Najczęściej kilka dni po brukwiaczku na plantacje rzepaku nalatuje chowacz czterozębny. Jego larwy początkowo żerują wewnątrz nerwów liści, a z czasem przedostają się do łodygi, w której drążą chodnik w kierunku korzenia. Pomimo podobnego jak u brukwiaczka charakteru uszkodzeń, łodyga rośnie cały czas prosto, ale wydrążony wewnątrz łodygi chodnik znacznie osłabia roślinę, która często łamie się pod naporem nawet niewielkiego wiatru i deszczu. Uszkodzenia powodowane przez chowacze łodygowe mogą przyczyniać się do spadku plonu nawet o 30 proc. Gromadząca się miejscach pęknięć woda ułatwia wtórne porażenia przez sprawców chorób, co dodatkowo zwiększa rozmiar strat. Terminy nalotów pierwszych chrząszczy słodyszka najczęściej przypadają od połowy marca do końca kwietnia, ale mogą trwać nawet do kilkunastu tygodni.

Objawy żerowania chowacza czterozębnego
Objawy żerowania chowacza czterozębnego 

Główny nalot słodyszka zwykle ma miejsce przed kwitnieniem, gdy temperatura powietrza osiągnie około 15°C. Poprzedzony jest lotem mniejszej liczby chrząszczy, które początkowo gromadzą się na brzegach plantacji. Największe straty słodyszek powoduje w okresie rozwoju pąków kwiatowych (od fazy „zielonego pąka”), które przegryza żeby dostać się do pyłku. Uszkodzone pąki żółkną i usychają, a następnie odpadają – pozostają jedynie szypułki kwiatowe (albo nieregularne kwiatostany, a później nieregularnie rozłożone łuszczyny). Larwy także odżywiają się pyłkiem, ale nie powodują znaczących szkód.

Progi szkodliwości chowaczy i słodyszka w rzepaku

Warto odpowiednio wcześnie wystawić żółte naczynia, które pozwolą stwierdzić termin pojawu i nasilenie chowaczy. Na tych odłowach opierają się także progi szkodliwości – dla chowacza brukwiaczka jest to 10 chrząszczy w żółtym naczyniu w ciągu 3 dni lub 2 do 4 chrząszczy na 25 roślinach, a dla chowacza czterozębnego 20 chrząszczy w żółtym naczyniu w ciągu 3 dni lub 6 chrząszczy na 25 roślinach. Natomiast próg szkodliwości dla słodyszka rzepakowego wynosi w fazie zwartego kwiatostanu (BBCH 50–52) 1–2 chrząszcze na 1 roślinie, a w fazie luźnego kwiatostanu (BBCH 55–59) 3–5 chrząszczy na roślinie. W doborze odpowiedniego insektycydu należy również zwrócić uwagę, w jakim zakresie temperatur wykazuje optymalną skuteczność, ponieważ warunki pogodowe w okresie wczesnowiosennym bywają bardzo zmienne.

Słodyszek rzepakowy
Słodyszek rzepakowy

Aby zmniejszyć ryzyko odporności (szczególnie słodyszka rzepakowego) insektycydy należy w miarę możliwości stosować przemiennie. Aktualnie spośród zarejestrowanych substancji czynnych, słodyszek wykazuje odporność na wszystkie pyretroidy (także na 2/3 areału uprawy rzepaku w Europie), natomiast wrażliwość na acetamipryd, a wysoką wrażliwość na indoksakarb oraz fosmet. Z roku na rok paleta substancji czynnych się zmniejsza, co tego zadania nie ułatwia. Ostatni raz w tym sezonie należy zużyć zapasy insektycydów zawierających alfa-cypermetrynę, zeta-cypermetrynę i właśnie indoksakarb oraz fosmet. Zabiegi zwalczające chowacza czterozębnego pośrednio ograniczają też wcześnie nalatującego słodyszka rzepakowego – i odwrotnie.

 

Substancja czynna

 

Insektycydy

Dawka [l lub kg/ha] Optymalna temperatura działania
Chowacz

brukwiaczek

Chowacz

czterozębny

Słodyszek rzepakowy
  
etofenproks Kedu 30 EC, Trebon 30 EC, Uppercut 30 EC 0,2–0,3 0,2–0,3 0,2–0,3 poniżej 20°C
    FOSFOROORGANICZNE – IRAC 1B
fosmet Boravi 50 WG, Bratomir 50 WG, Gradient 50 WG 1–1,5 1–1,5 1–1,5 powyżej 15°
NEONIKOTYNOIDY – IRAC 4A
acetamipryd Acelan 20 SP, Aceplan 20 SP, Acetamip 20 SP, Acetamoc 200 SL, Kobe 20 SP, Lanmos 20 SP,  Marabel 20 SP, Miros 20 SP, Mospilan 20 SP, Sekil 20 SP 0,2–0,25 0,2–0,25 0,08–0,12 szeroki zakres
Aceptir 200 SE 0,2–0,25
Acetamip Płynny 200 SL 0,15-0,3 0,15-0,3 0,18–0,3
Apis 200 SE, Los Ovados 200 SE 0,12–0,25
Camelina 200 SL, Carnadine 200 SL, Kestrel 200 SL 0,15-0,3 0,15-0,3 0,18–0,3
OKSADIAZYNY – IRAC 22
indoksakarb Avaunt 150 EC, Explicit 150 EC 0,17 0,17 5–25°C
Sindoxa 0,085
PYRETROIDY – IRAC 3A
alfa-cypermetryna A-Cyper 100 EC, Alciper 100 EC, Alfa Cyper 100 EC, Alfacypermetryna 10 EC, Alfa-Pest 100 EC, Alfastop 100 EC, Asteria 100 EC, Cyper-Fas 100 EC, Fastac 100 EC, Fiesta 100 EC, Proalfacypermetrin, Rufous 100 EC 0,1–0,12 0,1–0,12 0,1–0,12 poniżej 20°C
Fastac Active 050 ME 0,15–0,3 0,2–0,3
butoksan piperonylu + cypermetryna Aphicar Duo 400 EC 0,25
cypermetryna Afi-Max 500 EC, Cimex Forte 500 EC, Cimex Max 500 EC, Cyperkill Max 500 EC, Cypermoc, Cythrin 500 EC, Insektus 500 EC, Sorcerer 500 EC, Super Cyper 500 EC, Superkill 500 EC, Superkill Max 500 EC, Supersect 500 EC 0,05 0,05
Cyperfor II 100 EC, Sherpa 100 EC 0,25–0,3
Insektus Duo 500 EC, Spider 500 EC 0,05
deltametryna Decis Expert 100 EC 0,075 ­– 0,05
Decis Mega 50 EW, Delta 50 EW 0,15 0,1 0,1
Deka 2,5 EC, Delta Glob 25 EC, Desha 2,5 EC, Dyno 2,5 EC, Matrix 2,5 EC, Poleci 2,5 EC 0,2
DelCaps 050 CS, DeLux 050 CS, DelTop 050 CS 0,08–0,1 0,08–0,1
Delmetros 100 SC, Koron 100 SC, Pilgro 100 SC 0,05
Deltaro, Deltakill, Demetrina 25 EC, Prokill, Scatto 0,3 0,3 0,3
esfenwalerat Sumi Alpha 050 EC, Sumicidin 050 EC 0,25
gamma-cyhalotryna Modivo 60 CS, Nexide 60 CS, Rapid 060 CS 0,06–0,08 0,06–0,08
lambda-cyhalotryna Arkan 050 CS, Judo 050 CS, Karate Zeon 050 CS, Kusti 050 CS, LambdaCe 050 CS, Ninja 050 CS, Topgun 05 CS, Wojownik 050 CS 0,125 0,12 0,12
Globe, Kidrate, Sparrow, Sparviero 0,075
Helm-Lambda 100 CS 0,075 0,06
Kaiso 050 EG, Kaiso Sorbie, Kivano 050 EG 0,15 0,15 0,15
Minori 050 EC 0,15 0,15 0,12–0,15
Nagomi 025 WG 0,3 0,3 0,25–0,3
tau-fluwalinat Evure 240 EW, Kaliber 240 EW, Mavrik Vita 240 EW 0,2 0,2
 zeta-cypermetryna Alstar 100 EW, Ammo Super 100 EW, Fury 100 EW, Minuet 100 EW, Rage 100 EW, Titan 100 EW 0,1 0,1
PYRETROIDY + NEONIKOTYNOIDY – IRAC 3A + 4A
lambda-cyhalotryna + acetamipryd Inazuma 130 WG, Inpower 130 WG, Nepal 130 WG 0,16–0,2 0,16–0,2 0,16–0,2 szeroki zakres

Tab. Przykładowe insektycydy zarejestrowane do zwalczania chowaczy łodygowych i słodyszka rzepakowego

Tekst i zdjęcia: Dr inż. Przemysław Strażyński, Dr hab. Joanna Zamojska, Dr Daria Dworzańska, IOR–PIB w Poznaniu

McHale - baner
Danko baner marzec 2024
Webinarium konopie - baner
POZ 2024 - baner

ZOSTAW KOMENTARZ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

Najpopularniejsze artykuły
NAJNOWSZE WIADOMOŚCI
[s4u_pp_featured_products per_row="2"]
INNE ARTYKUŁY AUTORA




ARTYKUŁY POWIĄZANE (TAG)

NAJNOWSZE KOMENTARZE

Newsletter

Zapisz się do Rolniczego Newslettera WRP.pl, aby otrzymywać informacje o tym co aktualnie najważniejsze w krajowym i zagranicznym rolnictwie.