Choroby odglebowe i podsuszkowe, nie bez przyczyny określane są mianem chorób płodozmianowych. Wynika to z częstej uprawy tego samego gatunku na danym polu. Czy plantacje można zabezpieczyć przed podsuszkami?
Częsta uprawa (co roku lub co dwa lata), tego samego gatunku na danym polu skutkuje zachwianiem równowagi w edafonie glebowym a to prowadzi do namnożenia i nagromadzenia się czynników chorobotwórczych (głównie grzybowych). Źródło podsuszek stanowią resztki pożniwne.
Do chorób podsuszkowych zbóż można zaliczyć: łamliwość podstawy źdźbła, fuzaryjną zgorzel podstawy źdźbła i korzeni oraz zgorzel korzeni i podstawy źdźbła. Pamiętajmy, że w warunkach polowych choroby te, bardzo rzadko występują pojedynczo, najczęściej obserwowane są infekcje mieszane, które są niestety zdecydowanie groźniejsze a tym samym trudniejsze do zwalczenia, niż jakby występowały pojedynczo.
Łamliwość podstawy źdźbła zbóż – jest to jedna z najgroźniejszych chorób podsuszkowych. Do porażenia roślin dochodzi już jesienią. Jednak zdiagnozowanie tej choroby jest trudne, gdyż jedynym objawem świadczącym o możliwości wystąpienia patogenu są słabo krzewiące się rośliny. W efekcie część roślin w okresie zimy może wymarznąć, co prowadzi do wyraźnego przerzedzenia plantacji. Zauważalne objawy porażenia widoczne są dopiero wiosną, pod koniec krzewienia lub na początku strzelania w źdźbło. Na zewnętrznej stronie pochwy liściowych widoczne są brunatne, wydłużone nekrotyczne plamy. Natomiast na dolnych międzywęźlach tworzą się owalne, wydłużone, jasnobrunatne plamy z ciemnobrunatną, rozmytą obwódką. Porażone rośliny przedwcześnie dojrzewają, a same źdźbła ulegają wyłamaniu co prowadzi do wylegania łanu. Choroba ta najczęściej występuje w łanie pszenicy ozimej, jęczmieniu ozimym i pszenżycie ozimym.
Zwalczanie: niestety fungicydów polecanych w fazie krzewienia (okres jesieni) nie jest zbyt wiele, co nie oznacza że ich w ogóle nie ma. Ponadto przeglądając instrukcje stosowania większości preparatów, plantator informowany jest o tym, iż dany fungicyd może być stosowany zazwyczaj od początku strzelania w źdźbło do, np. fazy końca kwitnienia. Bardzo istotne w tym przypadku są kolejne zapisy, które informują o tym, iż dany fungicyd może być stosowany „zapobiegawczo lub z chwilą wystąpienia pierwszych objawów choroby”. Tak naprawdę jest to jedna z najistotniejszych informacji jakie plantator może uzyskać z instrukcji stosowania, gdyż daje mu możliwość poszerzenia asortymentu fungicydów, które może zastosować w okresie jesiennym. Przykładowe s.cz.: piraklostrobina + epoksykonazol, protiokonazol + spiroksamina, protiokonazol + biksafen, prochloraz + tebukonazol + proquinazid.
Fuzaryjna zgorzel podstawy źdźbła i korzeni – objawy pojawiają się u zbóż ozimych już jesienią. Są to nieregularne, kreskowate, jasno lub ciemnobrunatne plamy, które przy silnym porażeniu obejmują podstawę siewek, a później źdźbła. Plamy pojawiają się na pochwie liściowej i obejmują także wnętrze źdźbła. Wraz z upływem czasu występują brunatno brązowe nekrozy od podstawy źdźbła do drugiego kolanka. Porażane są głównie korzenie i podstawa źdźbła pszenicy ozimej, pszenżyta ozimego, żyta i jęczmienia ozimego.
Zwalczanie fuzaryjnej zgorzeli podstawy źdźbła i korzeni jest trudne, bo chorobę wywołuje wiele grzybów, a ich źródło znajduje się w glebie, na jej powierzchni czy w chwastach. W okresie jesiennym w fazie krzewienia zbóż można zastosować następujące s.cz.: proquinazid, piraklostrobina + epoksykonazol, protiokonazol + spiroksamina, protiokonazol + biksafen, prochloraz + tebukonazol + proquinazid.
Zgorzel korzeni i podstawy źdźbła – wysokiemu nasileniu choroby sprzyja ciepła i wilgotna jesień, łagodna zima, ciepła i wilgotna wiosna, gorące i suche lato. Pierwsze objawy choroby to brunatnienie i czernienie całych korzeni lub tylko ich fragmentów. Czarne obumarłe korzenie posiadają charakterystyczny, metaliczny połysk. W fazie strzelania w źdźbło i kłoszenia następuje czernienie podstawy źdźbła. Rośliny przedwcześnie dojrzewają, kłosy bieleją i nie wykształcają ziarna lub wytwarzają ziarno nie w pełni wartościowe, tzw. poślad. Objawy chorobowe są bardzo dobrze rozpoznawalne w łanie, gdyż są widoczne niewielkie place roślin z pobielałymi kłosami. Choroba ta najczęściej występuje w pszenicy ozimej.
Zwalczanie: największa skuteczność uzyskuje się po zastosowaniu zapraw nasiennych zawierających, takie s.cz. jak: siltiofam, siltiofam + fludioksonil.
