fbpx

Choroby atakujące górne liście zbóż

Górne liście zbóż odgrywają ważną rolę w kształtowaniu poziomu plonowania, stąd istnieje potrzeba ich ochrony. Ważne jest, aby na plantacji utrzymać powierzchnię asymilacyjną co najmniej dwóch górnych liści, co w dużym stopniu wpłynie na otrzymanie wysokiego plonu ziarna.

W pszenicy liść flagowy odpowiada za wytworzenie 43 proc. plonu, podflagowy – 22 proc., trzeci liść, licząc od góry – 8 proc. Zdrowe górne liście są więc odpowiedzialne za wytworzenie ponad 70 proc. plonu ziarna pszenicy. W pozostałych gatunkach zbóż (z wyjątkiem żyta, u którego głównym organem asymilacyjnym jest źdźbło) wielkość ta kształtuje się na zbliżonym poziomie. Nie ma gatunku zbóż, który nie jest porażany w czasie wegetacji. Wczesne wykrycie choroby to większa pewność skutecznej walki z grzybem, który ją wywołuje.  

Baner Syngenta

Choroby liści i ich objawy w zbożach  

Duże zagrożenie we wszystkich gatunkach zbóż stwarza mączniak prawdziwy zbóż i traw, wywoływany przez Blumeria graminis. Występują wyspecjalizowane formy B. graminis, te które porażają pszenicę nie mają zdolności rozwinięcia się na życie czy jęczmieniu i odwrotnie. Grzyb ten rozwija się na powierzchni roślin. Za pomocą ssawek pobiera składniki pokarmowe z komórek roślinnych. Biała grzybnia obecna już na pochwie liściowej lub liściu oznacza, że do porażenia rośliny doszło tydzień wcześniej, a grzyb od kilku dni wyrządza szkody w porażonych tkankach, a rozprzestrzenianie się choroby będzie przebiegać żywiołowo. Jedna mała poduszeczka jest w stanie wytworzyć 400 tys. zarodników. Na nalocie widoczne są również drobne plamy czarnego koloru. W późniejszym czasie nalot może szarzeć i pojawiać się na źdźbłach i kłosach. Duże nasilenie tej choroby prowadzi do zasychania liści i następnie całych roślin. 

Mączniak przenoszony jest przez resztki pożniwne, wiatr, deszcz i samosiewy.  Straty plonu mogą dochodzić do 30 proc. Chorobie sprzyjają odmiany podatne na nią, zagęszczone, mało przewiewne łany zbożowe, intensywnie nawożone oraz ciepła i wilgotna pogoda.  

Próg szkodliwości w fazie strzelania w źdźbło (BBCH 30-39) to 10 proc. źdźbeł wykazujących objawy infekcji, tzn. na jednym z 10 badanych źdźbeł widać pojedynczą poduszeczkę grzyba. 

Rdza brunatna  powodowana jest przez grzyb Puccina recondita. Atakuje żyto, pszenżyto i pszenicę. Nie rozwija się na jęczmieniu ozimym. Choroba ta występuje regularnie w cieplejszych, względnie bardziej suchych regionach kraju. Mała brunatna lub czerwonobrunatna  poduszeczka (źródło zarodników) na liściu prognozuje  wystąpienie choroby. Grzyb okrada żywe komórki liści ze składników pokarmowych, które miały budować  ziarno w kłosie. Na liściu tworzą się podłużne plamy na górnej stronie, rzadziej dolnej tworzą się tzw. dziury. Silnie porażone liście żółkną a następnie zamierają. Kłos nie jest atakowany W sezonach, w których brakuje opadów, jest szczególnie szkodliwy. Przy ciepłej pogodzie wczesnym latem może doprowadzić do znacznych spadków plonu. Straty wywołane tą chorobą w warunkach krajowych 10 proc., a przy silnym porażeniu roślin około 40 proc. Próg szkodliwości w fazie strzelanie w źdźbło jest identyczny jak w przypadku mączniaka. 

Rdzę jęczmienia (Puccinia hordei) rozpoznaje się po rozproszonych powstających na górnej stronie liścia, poduszeczkach barwy od pomarańczowej do rdzawej. Są to zarodniki letnie. Poduszeczki są mniejsze. Nazywana jest też rdzą karłową. W okresie dojrzałości jęczmienia zarodniki pojawiają się na dolnej stronie blaszki liściowej i pochwach starszych liści. Chorobie sprzyjają dłuższe okresy pięknej suchej i ciepłej pogody (temperatura 15-20 stop. C). Szkody wywołane przez rdzę karłową mogą wynieść ponad 20 proc. plonu ziarna. Próg ekonomicznej szkodliwości jest identyczny, jak u rdzy brunatnej. 

Rdza żółta może porażać wszystkie gatunki zbóż ozimych, ale w Polsce jej obecność ma znaczenie na pszenicy i pszenżycie. Jej sprawcą jest grzyb Puccinia striiformis. Niska temperatura powietrza około 10 stop. C w kwietniu i maju stwarzają doskonałe warunki dla jej rozwoju. W optymalnych warunkach pogodowych długość okresu od porażenia do wystąpienia objawów wynosi 12-13 dni, natomiast w warunkach niesprzyjających grzyb może przetrwać w formie utajonej nawet 3 miesiące. W Polsce choroba ta pojawia się coraz częściej ze względu na łagodne zimy. Objawia się na liściach w postaci żółtych lub pomarańczowych poduszeczek. W okresie wczesnowiosennym poduszeczki występują pojedynczo. W późniejszych fazach rozwojowych zbóż poduszeczki układają się wzdłuż nerwów liści i tworzą pasy biegnące obok siebie. Nazywana jest również rdzą pasiastą. Szkodliwość potencjalna jest bardzo wysoka ponieważ mogą porażać całą roślinę, co może spowodować straty nawet 50-70 proc. Progiem szkodliwości rdzy żółtej jest w fazie strzelania w źdźbło 10 proc. porażonej powierzchni liścia podflagowego. 

Rynchosporiozę zbóż powoduje grzyb Rhynchosporium secalis rozwijający się na życie, pszenżycie i jęczmieniu. Objawy choroby występują w fazie strzelania w źdźbło. Są to początkowo plamy  wydłużone lub owalnym. W uprawie żyta i pszenżyta mają barwę jasnobrunatną lub słomkową, niekiedy otoczone są brązową obwódką, a wewnątrz plam widoczne są współśrodkowe pierścienie. Na jęczmieniu plamy zawsze otoczone są ciemnobrunatną obwódką. Ich wnętrze jest barwy słomkowej. Choroba ta jest niebezpieczna w klimacie chłodnym i wilgotnym przy dużej częstotliwości opadów. Straty w plonie notuje się w wysokości 5 proc., ale w uprawie jęczmienia ozimego mogą wynosić nawet 40 proc. 

Septoriozę paskowana liści wywołuje grzyb Mycosphaerella graminicola, który atakuje pszenicę, pszenżyto i żyto. Występuje we wszystkich fazach rozwoju roślin. Chorobie sprzyjają miejsca położone w dolinach rzecznych, zagłębieniach terenu, w rejonach o dużej wilgotności i wysokiej temperaturze powietrza. Do infekcji konieczne jest ponad 20 godzinny okres zwilżenia liści. Choroba objawia się na liściach w formie żółtych plam, na których pojawiają się czarne punkty (owocniki grzyba). W późniejszych fazach rozwojowych są podłużne, ułożone wzdłuż nerwów liścia. Z czasem łączą się, tworząc duże nekrozy o nieregularnym kształcie. Porażone liście zamierają. Przy wysokim porażeniu roślin straty mogą sięgać ponad 30 proc. potencjalnego plonu ziarna. Szybkie przeoranie porażonych przez M. graminicola resztek pożniwnych umożliwia likwidację źródła infekcji w następnym sezonie wegetacyjnym. Próg szkodliwości będący podstawą do zastosowania środka chemicznego w fazie strzelania w źdźbło to 10 proc. porażonej powierzchni liścia podflagowego. 

Brunatną plamistość liści (DTR) u pszenicy, pszenżyta, żyta i jęczmieniu powoduje grzyb Pyrenophora tritici-repentis. Na liściu w miejscu wniknięcia strzępki infekcyjnej pojawia się jasna plamka. Po dwóch dniach widać ciemne przebarwienie, które przekształca się w ciągu 3-4 dni w wyraźną czarną plamę. Obecność oczka w centrum plamy otoczonej rozmytą, chlorotyczną obwódką jest charakterystyczne dla brunatnej plamistości liści. Plamy mogą mieć średnicę kilku milimetrów. Następnie zlewają się, czemu towarzyszy ich żółknięcie i brunatnienie. Objawy nasilają się w czasie, gdy w sezonie wegetacyjnym notuje się liczne opady i wysoką wilgotność powietrza. Notuje się wzrost znaczenia tej choroby w Polsce. Choroba ta może obniżyć plon nawet o 50 proc. Gdy 10 proc. roślin ma pierwsze objawy porażenia, to występuje potrzeba wykonania zabiegu. 

Fuzariozę liści zbóż wywołuje kilka gatunków grzybów z rodzaju Fusarium i pojawia się na liściach flagowych i podflagowych wszystkich gatunków zbóż.  Wiosną na liściach pojawiają się duże owalne, rozjaśnione (słomkowe) plamy o ciemnych krawędziach. W wilgotną pogodę występują nieregularne, blade do brązowo-szarych plamy z różowymi zarodnikami. Infekcja liści Fusarium jest zwykle przenoszona przez wiatr i deszcz. Intensywność występowania zależy w dużej mierze od warunków pogodowych w czasie wegetacji, rodzaju zboża, w pszenicy również odmiany, poprzedniej uprawy i rodzaju uprawy gleby. 

Naczyniową pasiastość liści, której patogenem jest grzyb Cephalosporium gramineaum po raz pierwszy zaobserwowano na południu kraju w 1984 r. Zarodniki kolodialne zimują w glebie i stanowią zagrożenie dla zbóż ozimych szczególnie w warunkach monokultury zbożowej i niskiego pH gleby. Na liściach widoczne są długie chlorotyczne lub żółte pasy z brązowymi nekrotycznymi wiązkami przewodzącymi. W miarę rozwoju grzyby zamierają liście lub całe rośliny. Powoduje to przedwczesne bielenie kłosów oraz przebarwienie brunatno-czarne podkolankowego przewężenia źdźbła widoczne najczęściej na górnych kolankach. Na polach, gdzie zanotowano tę chorobę uprawę zbóż ozimych należy przerwać na co najmniej dwa lata.  

Odmiany zbóż wykazują zróżnicowaną podatność na choroby grzybowe. Można ograniczyć ich występowanie wybierając do siewu odmianę o większej odporności na choroby, prowadząc właściwą agrotechnikę i chroniąc plantację fungicydami.  

 

 

McHale - baner
Danko baner marzec 2024
Webinarium konopie - baner
POZ 2024 - baner

ZOSTAW KOMENTARZ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

Najpopularniejsze artykuły
NAJNOWSZE WIADOMOŚCI
[s4u_pp_featured_products per_row="2"]
INNE ARTYKUŁY AUTORA




ARTYKUŁY POWIĄZANE (TAG)

NAJNOWSZE KOMENTARZE

Newsletter

Zapisz się do Rolniczego Newslettera WRP.pl, aby otrzymywać informacje o tym co aktualnie najważniejsze w krajowym i zagranicznym rolnictwie.