Plonowanie roślin uwarunkowane jest wieloma czynnikami genetyczno-biologicznymi oraz agrotechnicznymi. Pierwsze wiążą się z gatunkiem oraz odmianą – decydują o przydatności produkcyjnej uprawianej rośliny.
Czynniki agrotechniczne, do których zaliczamy zabiegi agrotechniczne i nawożenie natomiast w największym stopniu wpływają na faktycznie osiągane plony. Odpowiednia struktura gleby, jej aktywność mikrobiologiczna i zbilansowane nawożenie pozwalają wykorzystać potencjał genetyczny odmiany oraz właściwości stanowiska. Nie bez znaczenia są także warunki klimatyczne, należy pamiętać, że większość uprawianych warzyw nie pochodzi z naszych terenów. Między innymi krajami ich pochodzenia jest basen Morza Śródziemnego, Azja czy też Ameryka. Zostały one zaadaptowane do uprawy w naszym klimacie, dlatego należy zwrócić szczególną uwagę na zapewnienie im odpowiednich warunków wzrostu.
Podstawą do uprawy warzyw jest uregulowanie odczynu gleby oraz dostarczenie podstawowych makro i mikroelementów. Należy pamiętać, że składnik pokarmowy, który w glebie znajduje się w najmniejszej ilości będzie decydował o wysokości i jakości plonu. Do składników, które pobierane są w niewielkich ilościach a mają kluczowy wpływ na plonowanie i jakość są mikroelementy. Stwarzając optymalny przedział do pobierania makroskładników (pH 6-7) równocześnie ograniczamy dostępność mikroskładników z gleby. Należy, zatem uwzględnić je w uzupełniającym nawożeniu dolistnym.
W uprawie warzyw na szczególną uwagę zasługuje bor. Wynika to z niskiej i bardzo niskiej zasobności tego składnika w glebie. W Polsce 85% gleb wykazuje niedobór tego ważnego mikroelementu. Jego dostępność z gleby spada w przypadku gleb świeżo wapnowanych oraz niedoboru wody.
Główne funkcje boru to regulacja gospodarki wodnej, synteza i transport węglowodanów, wzrost łagiewki pyłkowej, żywotność pyłku. Bor wpływa na podział komórek merystematycznych, decyduje o prawidłowym rozwoju stożka wzrostu.
Niedobór boru ujawnia się miedzy innymi w postaci: brunatnienia róż kalafiora – róża jest luźna, wilgotna, pęd główny ulega rozgałęzieniu, mały korzeń pokryty śluzem, zgorzeli pomidora – przedwczesne opadanie kwiatów i zawiązków, owoce małe pokryte ciemnymi plamami, pękania korzeni marchwi, selera, rzodkiewki, brody na korzeniach fasoli, brzegi i wierzchołek liścia przebarwiają się na purpurowo, pączki kwiatowe przedwcześnie opadają, zgorzeli liści sercowych u buraka ćwikłowego, małych bulw ziemniak, bulwy popękane, wewnątrz szkliste z ciemnymi plamkami.
Do warzyw o największym zapotrzebowaniu na bor zaliczamy: brokuł, burak ćwikłowy, kalafior, kalarepa, kapusta biała, kapusta brukselska, pomidor, seler.
Nawożenie borem powinniśmy uwzględnić w nawożeniu przedsiewnym, zalecana zawartość dostępnej formy powinna wynosić 0,5-2,0 mg/dm3 gleby (wg Nowosielskiego i innych).
W nawożeniu należy również uwzględnić profilaktyczne dostarczanie tego składnika w zabiegach dolistnych.
AT za Arturem Kozera
