Bioasekuracja jest ważnym elementem w zabezpieczaniu i niedopuszczaniu do wystąpienia wielu niebezpiecznych schorzeń zakaźnych u zwierząt gospodarskich. Istotnym jej narzędziem są maty dezynfekcyjne. Dziś winny należeć do niezbędnego wyposażenia każdej fermy. Aby właściwie spełniały swoją funkcję, muszą być prawidłowo rozmieszczane oraz użytkowane.
Maty dezynfekcyjne w znaczący sposób zwiększają poziom bezpieczeństwa biologicznego. Sposób ich działania można porównać do funkcjonowania dozownika przeznaczonego do dezynfekcji. Wypełnione środkiem odkażającym usuwają wszelkie zanieczyszczenia z obuwia osób wchodzących do obiektu lub kół pojazdów poruszających się po ich powierzchni. Uwalniany pod wpływem nacisku środek odkażający trafia w najdrobniejsze szczeliny, dokładnie usuwając z nich szkodliwe patogeny. Dzięki zastosowaniu mat dezynfekcyjnych przy każdym z wejść lub wjazdów, maleje prawdopodobieństwo wniesienia zarazków do wnętrza placówki. Są one bardzo ważnym elementem wyposażenia takich obiektów inwentarskich, jak obory, chlewnie, kurniki itp. Szczególnie niezbędne jest ich stosowanie w sytuacji zagrożenia chorobami zakaźnymi, takimi jak ptasia grypa lub ASF. Warto je również stosować w: zakładach przetwórstwa spożywczego, zakładach produkujących leki i kosmetyki, w pieczarkarniach, w ogrodnictwie szklarniowym, skupach zwierząt, targowiskach, laboratoriach i lecznicach weterynaryjnych, oraz we wszystkich miejscach, w których wskazana jest regularna dezynfekcja.
Przed wejściami do budynków inwentarskich oraz na wjazdach i wyjazdach z ferm należy rozkładać maty dezynfekcyjne. Osoby postronne, niezajmujące się zwierzętami ani ich leczeniem, nie powinny wchodzić do budynków fermy, w której utrzymywane są zwierzęta. Dotyczy to zwłaszcza osób, które miały kontakt z padłymi świniami, dzikami lub dzikim ptactwem. Rozwiązaniem jest zastosowanie mat dezynfekcyjnych do dezynfekcji butów –.znane również jako maty dezynfekcyjne przejściowe, wejściowe lub wyjściowe. Najczęściej mają one rozmiar 60 × 60 cm, choć zdarzają się również maty dezynfekcyjne przejściowe o większych rozmiarach. Często zdarza się, że rozmiary mat dezynfekcyjnych przejściowych dostosowywane są do rozmiarów drzwi przed którymi są one umieszczane, dzięki czemu zmniejsza się prawdopodobieństwo celowego lub nieumyślnego ominięcia maty podczas wchodzenia do pomieszczenia
Duże znaczenie dla zabezpieczenia fermy ma wyposażenie jej w maty dezynfekcyjne przejazdowe. Chronią one skutecznie przed wirusami, bakteriami itp. W związku z ich wysoką skutecznością np. w powstrzymywaniu ASF, powinny być niezbędnym elementem wyposażenia każdej chlewni.
Czasem hodowcy zastanawiają się, czy maty są potrzebne? Tymczasem pytanie powinno brzmieć: jakie maty dezynfekcyjne powinny się znaleźć na mojej fermie. Dbając bowiem o profilaktykę dbamy o zdrowie swojego stada i własny portfel. Jednak nie zawsze maty dezynfekcyjne spełniają swoją funkcję, głównie dlatego, że mają nieodpowiednie wymiary, a zastosowane preparaty dezynfekcyjne są stosowane w nieodpowiedni sposób.
Maty dezynfekcyjne przejazdowe powinny być na tyle długie, aby koła przejeżdżających po nich pojazdów mogły wykonać przynajmniej jeden pełny obrót podczas przejeżdżania przez nie. Maty do dezynfekcji powinny znajdować się w kilku miejscach na fermie, aby prawidłowo zabezpieczać zwierzęta. To, jakie maty dezynfekcyjne są rozmieszczone w budynku inwentarskim, zależy od miejsca ich położenia i przeznaczenia. Maty powinny znajdować się przed wejściami do budynków oraz w głównej bramie wjazdowej na teren gospodarstwa. Płyny dezynfekcyjne powinny być zmieniane i uzupełniane w zależności od częstotliwości przejść i przejazdów. Najważniejsze, aby nie dopuścić do wysychania mat. Obuwie oraz koła środków transportu powinny być dokładnie zmoczone podczas przejścia lub przejazdu. Należy pamiętać, aby maty znajdujące się na zewnątrz budynku były zabezpieczone przed deszczem – zapobiega to rozcieńczaniu środka dezynfekcyjnego przez wody opadowe. Podczas upalnych dni warto częściej sprawdzać wilgotność mat.
Maty dezynfekcyjne powinny być codziennie zamiatane, pianka i pokrowiec – płukane w miarę zabrudzenia. Preparaty do dezynfekcji powinny być regularnie zmieniane i uzupełniane.
Pisząc o matach dezynfekcyjnych, nie można zapominać o matach służących do dezynfekcji racic u bydła. Chronią one krowy przed schorzeniami. Bydło winno być przez nie przepędzane przed wyjściem i po zejściu z pastwisk lub podczas przejścia z poczekalni do hali udojowej.
Hodowcy, zgodne z wytycznymi rozporządzenia ministra rolnictwa, w maty dezynfekcyjne mogą zaopatrzyć się m.in. w lecznicach weterynaryjnych.
prof. dr hab. inż. Tadeusz Barowicz
Instytut Zootechniki – PIB w Krakowie
