Wprowadzenie wsparcia dla wytwórców biometanu w instalacjach powyżej 1 MW w ustawie o OZE, liberalizację zasad lokalizowania elektrowni wiatrowych na lądzie i rozszerzenie obowiązków weryfikacyjnych w ustawie o odnawialnych źródłach energii przewiduje rządowy projekt zmian w przepisach.
Chodzi o przygotowany przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska projekt ustawy o zmianie ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych oraz niektórych innych ustaw.
Co najmniej 50% OZE do 2030 r., ale LEW do poprawki
Zgodnie z przekazaną do Komisji Europejskiej wstępną wersją aktualizacji Krajowego planu w dziedzinie energii i klimatu do 2030 r. (dalej: KPEIK), prognozy wskazują na wzrost udziału OZE w elektroenergetyce do co najmniej 50% w 2030 r. Będzie to wymagać to będzie między innymi zrównoważonego rozwoju lądowej energetyki wiatrowej (dalej: LEW). Przewiduje się, że w 2030 r. łączna moc zainstalowana w LEW wyniesie około 15,8 GW. Jak dotąd projekty LEW powstawały w oparciu o przepisy przejściowe, co umożliwiło dokończenie najbardziej zaawansowanych projektów inwestycyjnych, które postępowanie budowlane rozpoczęły przed dniem 16 lipca 2016 r. Zakończenie takich projektów inwestycyjnych wymaga uzupełnienia nowymi mocami w systemie elektroenergetycznym i odejścia od rygorystycznej zasady odległościowej „10H”, której następstwem jest już dzisiaj brak realizacji nowych projektów LEW.
Nowelizacja z 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2023 r. poz. 553) niewystarczająco zliberalizowała zasady lokalizowania LEW, dodatkowo wprowadzone zostały zbyt długie terminy dla czynności planistycznych, w efekcie czego sam etap planistyczny LEW może w niektórych przypadkach trwać nawet 42 miesiące.
Prąd z biogazu bez możliwości weryfikacji
W obszarze związanym z wytwórcami energii elektrycznej z biogazu rolniczego, ciepła z biogazu rolniczego lub biogazu rolniczego w mikroinstalacji biogazu rolniczego Operator Rozliczeń Energii Odnawialnej (dalej: OREO) nie ma możliwości weryfikacji czy wytwórcy ci faktycznie znajdują się w krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatność prowadzonych przez prezesa Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR).
W wyniku wejścia w życie nowelizacji z 17 sierpnia 2023 r. ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2023 poz. 1762), od dnia 1 stycznia 2024 r. gwarancje pochodzenia mogą być wydawane między innymi na wytworzony wodór odnawialny oraz biometan. Jednak operator systemu gazowego nie jest w stanie w sposób wystarczający zweryfikować danych zawartych we wniosku o wydanie gwarancji pochodzenia dla tych nośników. Celem projektowanych przepisów jest wyznaczenie innego podmiotu, który ma możliwość weryfikacji takich danych. W przypadku rozliczania wytwórcy biometanu z OREO, analogicznie operator systemu gazowego może w obszarze swojej właściwości przekazywać dane związane z paliwem gazowym. Ze względu na ten fakt operator systemu gazowego może mieć trudności z potwierdzeniem danych o ilości wprowadzonego biometanu, skoro ma on wiedzę wyłącznie o paliwie gazowym wtłaczanym do sieci.
W ocenie Ministerstwa Klimatu i Środowiska przepisy w zakresie biogazu, w tym biogazu rolniczego, wymagają dostosowania, ponieważ przepisu dotyczące sektora gazowego nie uwzględniają specyfiki funkcjonowania sektora biogazu oraz aspektów związanych z jego transportem. W związku z tym konieczne jest stworzenie ram dla jego wykorzystania w inny sposób niż tylko do produkcji ciepła i energii elektrycznej w miejscu wytworzenia poprzez umożliwienie transportu biogazu od jego wytwórcy do instalacji oczyszczania biogazu do biometanu lub do pojedynczego odbiorcy przemysłowego gazociągiem bezpośrednim biogazu.
Wprowadzenie wsparcia dla biometanu w instalacjach powyżej 1 MW
Nowelizacja ustawy o OZE wprowadziła system wsparcia operacyjnego (feed in premium, FIP) dla instalacji OZE wytwarzających biometan o łącznej mocy zainstalowanej, przeliczonej na moc zainstalowaną elektryczną, nie większej niż 1 MW. Mając na uwadze rosnące zapotrzebowanie w zakresie wsparcia instalacji o mocy większej niż objęta wsparciem w formule dopłat do ceny rynkowej (feed in premium, FIP) projekt ustawy przewiduje wprowadzenie systemu wsparcia w postaci aukcji dla instalacji OZE wytwarzających biometan.Najważniejsze założenia aukcyjnego systemu wsparcia dla biometanu:- prezes URE będzie odpowiedzialny za ogłaszanie, przeprowadzanie i rozstrzyganie aukcji – na zasadach analogicznych jak ma to obecnie miejsce w ramach systemu aukcyjnego dla wytwarzania energii elektrycznej w odnawialnych źródłach energii,- ze wsparcia będzie mógł korzystać wytwórca biometanu w instalacji OZE, który wprowadza to paliwo gazowe do sieci gazowej,- wsparcie będzie można łączyć ze wsparciem inwestycyjnym (np. dotacje i pożyczki NFOŚiGW) i podlegać regule kumulacji,- wsparcie będzie udzielane w formie kontraktu różnicowego realizowanego w oparciu o ofertę złożoną w aukcji (poprzedzone preselekcją) dla cen referencyjnych przypisanych do instalacji OZE w trzech przedziałach mocowych uwzględniającej podział na biometan wytwarzany osobno z biogazu i biogazu rolniczego,- wsparcie będzie przysługiwało w maksymalnie 20-letnim okresie wsparcia (podobnie jak ma to obecnie miejsce w przypadku wsparcia FIP, feed in premium dla biometanu),- wytwórcy objęci wsparciem będą mieli obowiązek rozpoczęcia wytwarzania biometanu w terminie 5 lat od dnia rozstrzygnięcia aukcji.
Liberalizacja zasad lokalizowania elektrowni wiatrowych na lądzie
Proponowane główne zmiany do ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych to:- zniesienie generalnej zasady 10H;- modyfikacja zasad lokalizowania elektrowni wiatrowych od parków narodowych polegająca na ustaleniu minimalnej odległości wyrażonej w metrach (obecnie zasada 10H) oraz od rezerwatów i obszarów Natura 2000 ustanowionych w celu ochrony ptaków i nietoperzy, polegająca na ustaleniu minimalnej odległości wyrażonej w metrach;- nowa wzajemna i minimalna odległość między instalacjami LEW, a zabudową mieszkaniową ustalona na poziomie 500 m;- uregulowanie możliwości zlokalizowania elektrowni wiatrowej na podstawie Zintegrowanego Planu Inwestycyjnego,- ujednolicenie procesu planistycznego zawartego obecnie w ustawie o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych z ogólnymi zasadami znajdującymi się w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym;- usprawnienie regulacyjne funkcjonowania mechanizmu udostępnienia co najmniej 10% mocy elektrowni wiatrowej zainteresowanym mieszkańcom korzystających z wytwarzanej energii w formule prosumenta wirtualnego lub kooperatyw energetycznych.
Rozszerzenie obowiązków weryfikacyjnych w ustawie o OZE
Dla celów weryfikacji danych wytwórców energii elektrycznej z biogazu rolniczego, ciepła z biogazu rolniczego lub biogazu rolniczego w mikroinstalacji biogazu rolniczego, o których mowa w art. 19 ust. 1 ustawy o OZE, niezbędne jest umożliwienie OREO potwierdzania faktu wpisu tych wytwórców do krajowego systemu ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatność prowadzonych przez prezesa ARiMR.W związku z niemożnością określenia przez operatora systemu gazowego ilości biometanu, projekt przewiduje zmianę art. 92 ust. 111 oraz ust. 11a ustawy o OZE w ten sposób, aby wskazać, że dane dostarczane przez operatora systemu gazowego to dane określające ilość paliwa gazowego wprowadzone do jego gazowej sieci przesyłowej w danym punkcie wejścia.
Ze względu na fakt, że ustawa o OZE obecnie nakazuje operatorowi systemu dystrybucyjnego gazowego oraz operatorowi systemu przesyłowego gazowego weryfikacje danych z wniosku o wydanie gwarancji pochodzenia, których nie jest w stanie w sposób poprawny zweryfikować, nastąpi zmiana art. 121 ust. 5 ustawy o OZE poprzez uszczuplenie obszaru weryfikacyjnego dla powyższych operatorów oraz nałożenie dodatkowych obowiązków jednostkom certyfikowanym.
Sumowanie mocy mikroinstalacji i magazynu energii
Projektowane zmiany mają na celu skłonienie prosumentów do instalowania większych magazynów energii niż moc elektryczna mikroinstalacji. Skutkiem tego będzie odciążenie sieci elektroenergetycznej, gdyż nadwyżki energii elektrycznej z mikroinstalacji mogłyby być magazynowane, a nie wprowadzane do sieci elektroenergetycznej w okresach szczytowej podaży energii elektrycznej. W okresie, kiedy instalacja nie produkuje energii elektrycznej, mogłaby być ona pobierana z magazynu, a nie z sieci elektroenergetycznej.
Zmiana w wymogach wydawania certyfikatu instalatorom instalacji OZE
Projekt przewiduje odstąpienie od możliwości uzyskania certyfikatu na podstawie dyplomu ukończenia studiów na kierunku związanym z kształceniem w zakresie instalacji odnawialnego źródła energii albo urządzeń i instalacji sanitarnych, energetycznych, elektroenergetycznych, grzewczych, chłodniczych, cieplnych i klimatyzacyjnych lub elektrycznych. Nastąpi rezygnacja z części wymogów z art. 136 ust. 3 pkt 1 ustawy o OZE. Po zmianach instalator będzie musiał zdać egzamin, który kompleksowo sprawdzi jego umiejętności praktyczne i teoretyczne, zatem nie będzie potrzeby legitymowania się dodatkową dokumentacją.
Omawiany rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych oraz niektórych innych ustaw wejdzie pod obrady rządu w trzecim kwartale br., następnie trafi do prac w Sejmie.
Udział biomasy w energii odnawialnej w Unii Europejskiej wynosi obecnie około 60%, z czego 2/3 pochodzi z biomasy Agro. Ilość biomasy leśnej jest ograniczona. Prognoza Ministerstwa Klimatu przewiduje, że może to być około 2,5 mln ton/rok. W 2020 r. pozyskano w polskich lasach 7,5 mln m 3 sortymentów drewna do produkcji energii, co stanowiło 18% całkowitego jego pozyskania. Realna ilość tego OZE nie przekroczy w następnych latach około 6 mln m 3 rocznie, tzn. 3,5-4 mln ton s.m. Pozostaje zatem biomasa Agro. Obecnie jej ilość wykorzystywana w energetyce nie przekracza 1 mlnton/rok, podczas gdy prawie 8-krotnie mniejsza Dania zużywa samej słomy ponad 1,5 mln ton/rok.
