Zastosowany azot po zbiorze pierwszego pokosu runi łąkowej lub wypasie kolejnych odrostów runi pastwiskowej wywiera decydujący wpływ na plony i jakość paszy, głównie zawartość białka i składników mineralnych. Efektywność plonotwórcza azotu zastosowanego na ruń w pierwszej połowie czerwca jest na ogół największa.
Na wysokość dawek azotu wpływa przede wszystkim rodzaj gleby (mineralna lub organiczna), jej uwilgotnienie oraz skład botaniczny runi. Niemniej efektywność plonotwórcza azotu jest w tym okresie (pierwsza połowa czerwca) zwykle największa, głównie ze względu na dostępność wody gruntowej, sprzyjające temperatury i długi dzień.
W okresie późniejszym (letnim) przyrosty plonu ograniczane są często niedoborem wody, co w skrajnych przypadku prowadzi do zasychania roślin, w pierwszej kolejności szlachetnych traw i niektórych ziół. Wnoszony w takich warunkach azot lub inne składniki nie dają pożądanych rezultatów, a nawet są niewskazane, gdyż pogłębiają ten kryzys.
Dawka azotu na torfy i mursze
Użytki zielone zlokalizowane na glebach organicznych (torfach, murszach) często nie wymagają nawożenia azotem, a jeśli tak to w niewielkich, symbolicznych dawkach ok. 10-20 kg/ha N, po zebranym pokosie. By się upewnić, czy dawka azotu jest zasadna, a jeśli tak to w jakiej wysokości, można w tym celu pobrać reprezentatywną próbkę glebową, ustalając w Stacji Chemiczno-Rolniczej zawartość azotu mineralnego (Nmin.). Przy postępującej mineralizacji torfów, zawartość azotu jest często wystarczająca dla prawidłowej wegetacji roślin. Na glebach mineralnych jednorazowa dawka azotu po zbiorze pierwszego pokosu, powinna być znacznie większa, rzędu 40-60 kg/ha N, choć przy dużym udziale roślin bobowatych (powyżej 20 proc. w runi), można ją zmniejszyć o połowę.
Azot, a skład runi
Należy zaznaczyć, że dawki azotu kształtują w istotnym stopniu skład botaniczny runi łąkowej lub pastwiskowej. Zbyt duże powodują dominację traw, które wypierają z runi cenne, ze względu na jakość paszy (głównie zawartość i jakość białka oraz jej smakowitość), rośliny bobowate (koniczyny, lucerny, komonice) i zioła. Z kolei przy niskich dawkach azotu, rośliny te mają lepsze warunki, rozrastają się i wypierają z runi azotolubne trawy i niektóre zioła, co wprawdzie obniża koszt zakupu nawozów azotowych, ale może zmniejszyć (nie zawsze) plon zielonki, siana lub sianokiszonki. Należy też mieć na uwadze fakt, iż głęboko korzeniące się rośliny bobowate w porównaniu z płycej korzeniącymi się trawami, są mniej uzależnione od deficytu wody, co w latach (okresach) posusznych, ma istotne znaczenie dla wielkości i wierności uzyskanych plonów.
Jaki nawóz azotowy?
Spośród obecnych na rynku nawozów azotowych, optymalne pod względem ceny i skuteczności plonotwórczej azotu, jest RSM oraz saletra amonowa lub saletrzak (zawiera dodatkowo wapń, często też magnez), ewentualnie bardzo droga (w przeliczeniu na 1 kg N) saletra wapniowa lub wapniowo-potasowa. Na glebach w miarę wilgotnych lub przed spodziewanym deszczem, można też wysiać mocznik lub siarczan amonu.
Co zastosować oprócz azotu?
Oprócz azotu, po pierwszym pokosie lub wypasie, celowy jest też wysiew nawozów potasowych, w dawce do 60 kg/ha K2O (100 kg soli potasowej) na glebach organicznych oraz do 50 kg K2O na glebach mineralnych, w zależności od zasobności gleby i spodziewanych plonów. Wiosną po pierwszym pokosie zasadne jest też stosowanie nawozów naturalnych, w postaci gnojowicy (w dawce do 25 000 l) lub gnojówki (do 20 000 l/ha), w zależności od zawartości suchej masy. Zbędne jest wówczas dodatkowe nawożenie mineralne.
Nawożenie dolistne
Widoczny niedobór azotu na roślinach łąk lub pastwisk (na podstawie intensywności zieleni) można w pewnym stopniu uzupełnić dolistnie, stosując wodny roztwór mocznika (bez inhibitora nitryfikacji) w stężeniu do 15 proc., jeśli w poroście są wyłącznie rośliny trawiaste oraz do 5 proc., przy udziale roślin dwuliściennych (bobowatych i ziół). Do sporządzanego roztworu warto też dodać siarczan magnezu, jedno- (w stężeniu do 3 proc.) lub 7-wodny (w stężeniu do 5 proc.), a także specjalistyczne nawozy wieloskładnikowe, np. ActiPlon lub ActiMag Łąki i Pastwiska, które zawierają także cenny dla roślin i zwierząt sód. Korzystnie na przebieg wegetacji roślin łąk i pastwisk, a zwłaszcza jakość uzyskanej paszy wpływa także selen, zawarty m.in. w biostymulatorze AminoSelenit. Sporządzony roztwór tych lub innych nawozów zaleca się, gdy porost osiągnie wysokość, co najmniej 15-20 cm, przewidując minimum 10 dni do spodziewanego terminu zbioru lub wypasu kolejnego odrostu.
