Alternarioza ziemniaka

Potoczna nazwa alternarioza ziemniaka określa zespół chorób grzybowych: suchą plamistość liści i brunatną plamistość liści wywoływaną przez dwa gatunki grzybów z rodzaju Alternaria: Alternaria solani i Alternaria alternata.

Rosnące w ostatnich latach znaczenie alternariozy związane jest z:

• wczesnym terminem występowania objawów na roślinach ziemniaka (faza kwitnienia i tuberyzacji bulw),
• wzrostem wielkości strat w plonie,
• zmianami w klimacie, który staje się bardziej sprzyjający rozwojowi choroby (łagodne zimy, ciepłe i wilgotne lata)
• powszechnym wprowadzaniem do uprawy odmian podatnych na alternariozę.

Szkodliwość choroby związana jest z częściowym lub całkowitym zniszczeniem powierzchni asymilacyjnej, którego skutkiem jest obniżenie plonu bulw pod krzakiem. W ostatnich latach pierwsze objawy choroby obserwowano na plantacjach najczęściej po 50 do 70 dniach od daty sadzenia. Okres ten przypadał w zależności od regionu kraju od początku czerwca do połowy lipca.
Występowaniu alternariozy sprzyjają okresy suszy przerywane krótkotrwałymi opadami, biologia sprawców (przenoszenie zarodników z wiatrem) oraz każdy czynnik, który wpływa na osłabienie roślin (niska zawartość substancji organicznej, niedobór azotu, fizjologiczne starzenie się roślin ziemniaka, osłabienie roślin przez inne patogeny np. wirusy, rizoktonioza).
Ograniczanie szkodliwego działania sprawców choroby oparte jest na kompleksowym działaniu z wykorzystaniem zabiegów profilaktycznych mających na celu stworzenie korzystnych warunków do rozwoju roślin w okresie wegetacji i stosowaniu ochrony chemicznej. Spośród zabiegów profilaktycznych największe znaczenie mają: stosowanie zdrowego, kwalifikowanego materiału sadzeniakowego, nawożenie azotem i fosforem dostosowane do potrzeb uprawianej odmiany i kierunku uprawy oraz lekko podwyższone potasem (potas zwiększa odporność rośliny), stosowanie uzupełniającego nawożenia dolistnego uwzględniającego interwencyjne dostarczenie brakujących mikroelementów, zwłaszcza cynku, termin sadzenia dostosowany do rejonu kraju, uwzględniający lokalne warunki glebowo-klimatyczne, unikanie do uprawy gleb lekkich a jeśli już uprawiamy to odmiany o podwyższonej odporności, zbiór bulw po osiągnięciu dojrzałości i właściwe ich przygotowanie do przechowywania, po zbiorze zniszczenie resztek pożniwnych oraz 3-4-letnia przerwa w uprawie ziemniaków na tym samym polu.
Ochrona chemiczna jest ze względu na jednoczesne występowanie na roślinie obu sprawców choroby trudna i wymaga od producenta znajomości podstawowych objawów choroby oraz właściwego doboru środków ochrony roślin. Środki zarejestrowane do zwalczania alternariozy przedstawione są w tabeli. Oprócz odpowiedniego wyboru fungicydów o skuteczności wykonanego zabiegu nalistnego decydować będzie termin jego zastosowania. Najodpowiedniejszym terminem zastosowania zabiegu ochronnego jest wystąpienie pierwszych objawów na dolnych, najstarszych liściach roślin ziemniaka (fot. 1). Według licznych doświadczeń gwałtowny rozwój choroby wystąpi około 7 dni później jest więc czas na skuteczne wykonanie zabiegu.

Tabela
Środki ochrony roślin zarejestrowane do zwalczania alternariozy ziemniaka