Zapotrzebowanie roślin na molibden jest znacznie mniejsze niż na inne mikroelementy. W zależności od gatunku rośliny oraz zasobności gleby w przyswajalne formy molibdenu zawartość tego pierwiastka w roślinach waha się najczęściej w granicach od 0,1 do 1,0 mg/kg suchej masy. Niedobór molibdenu występuje szczególnie u roślin uprawianych na glebach kwaśnych, zawierających duże ilości uwodnionych tlenków żelaza, które mają zdolność do absorbowania jonów molibdenu.
Niedobór tego pierwiastka widoczny jest przede wszystkim u roślin kapustowatych, takich jak kalafior, brokuł, kapusta brukselska, kapusta głowiasta i rzepak oraz u roślin komosowatych (burak i szpinak), a także u roślin bobowatych (zwłaszcza lucerny). Na ogół mało wrażliwe na deficyt molibdenu są rośliny jednoliścienne. Symptomy niedoboru tego pierwiastka pojawiają się u większości roślin przy jego zawartości w tkankach mniejszej od 0,1 – 0,2 mg/kg suchej masy.
Z kolei niedobór manganu obserwowany jest przede wszystkim na glebach obojętnych i zasadowych, względnie przewapnowanych oraz torfowych i węglanowych. Niedobór tego mikroskładnika spotyka się więc na glebach niezakwaszonych i w dobrych kulturach. Występuje on również w glebach o kompleksie sorpcyjnym bogatym w wapń. Dodatkowo deficyt manganu ma miejsce w okresach suszy. Objawy niedoboru tego pierwiastka najczęściej spotyka się u owsa, buraka cukrowego, ziemniaka, grochu, fasoli, kapusty oraz u niektórych drzew owocowych, takich jak jabłoń, śliwa, wiśnia, morela i brzoskwinia. Dla większości roślin uprawnych krytyczny poziom zawartości manganu wynosi od 15 do 25 mg/kg suchej masy części nadziemnych.
Objawy niedoboru molibdenu w roślinach
Objawy niedoboru molibdenu różnią się pomiędzy różnymi gatunkami roślin, przy czym są niejednokrotnie podobne do objawów niedoboru azotu. W przypadku deficytu tego pierwiastka w glebie nie przemieszcza się on ze starszych do młodszych części rośliny, dlatego też pierwsze objawy niedoboru molibdenu pojawiają się na rozwijających się młodych liściach i pędach.
Liście stają się jasnozielone, a ich brzegi i końcówki czerwienieją, dodatkowo pojawiają się nekrotyczne plamy. Dochodzi do silnej redukcji blaszki liściowej, która często przybiera nieregularny kształt. W przypadku niewielkiego deficytu molibdenu u kalafiora pojawiają się na liściach żółte plamy, liście zwijają się i zasychają.
Przy dużym niedoborze tego mikroskładnika nerw środkowy nadmiernie się wykształca, dochodzi do zredukowania blaszki liściowej, a charakterystycznym objawem jest „biczykowatość” przyjmująca postać wąskich, długich i postrzępionych liści często zakręconych ku górze. Liście środkowe ulegają skręceniu, zaś wierzchołek wzrostu obumiera. Dochodzi do nieprawidłowego wykształcenia róży, która jest luźna, niekiedy brunatna i przerośnięta liśćmi. W przypadku rzepaku niedobór molibdenu prowadzi do wystąpienia „łyżeczkowatości” jego liści, czyli powstania wklęsłej łyżeczki, szczególnie w okresie jesiennym.
Objawy niedoboru manganu w roślinach
Najbardziej charakterystycznym objawem niedoboru manganu jest zmiana w zabarwieniu liści, związana z pojawianiem się zwłaszcza na młodych liściach tzw. cętkowanej chlorozy, wynikającej z zakłócenia produkcji chloroplastów. Na początku pomiędzy nerwami liścia pojawiają się punktowe, chlorotyczne plamki, które stopniowo rozrastają się w kierunku nerwów. Widoczna na liściach chloroza związana jest z degradacją chlorofilu w komórkach miękiszowych liścia. W miarę pogłębiania się niedoboru manganu dochodzi do odbarwienia całej blaszki liściowej miedzy wiązkami naczyniowo-sitowymi, które pozostają zielone, a następnie do przekształcenia chloroz w nekrozy, które niszczą całą blaszkę liściową. W zaawansowanym stadium chlorozy liść przyjmuje charakterystyczną marmurkowatą strukturę, natomiast blaszka liściowa zagina się do środka wzdłuż nerwu środkowego. Należy podkreślić, że w początkowej fazie najmłodsze liście rozwijają się prawidłowo.
Ze zbóż na niedobór manganu najbardziej wrażliwy jest owies, z kolei średnio wrażliwa jest pszenica i jęczmień. U roślin tych pomiędzy nerwami liści występują paski chlorozy i nekrozy. Porażenie występuje na liściach flagowych i podflagowych w postaci jasnobrązowych przebarwień, które stopniowo obejmują całą blaszkę liściową. U owsa niedobór manganu wywołuje wystąpienie choroby niedoborowej zwanej szarą plamistością liści i łodyg, która objawia się szarawym zabarwieniem liści (występowanie szarych pasków na spodzie liści). Na środkowych liściach między żyłkami pojawia się chloroza, która z czasem zamienia się w nekrozę.
