Magnez jest zwany pierwiastkiem życia. Jest on piątym niezbędnym makroskładnikiem pokarmowym w żywieniu roślin. Pierwiastek ten korzystnie oddziałuje na wzrost i rozwój roślin. Będąc podstawowym składnikiem chlorofilu intensyfikuje proces fotosyntezy oraz ma wpływ na przemiany energetyczne w roślinie i transport asymilatów, a także aktywuje wiele enzymów.
Odgrywa istotną rolę we wszystkich szlakach metabolicznych, dlatego też jego niedobory mogą prowadzić do zakłócenia prawidłowego funkcjonowania organizmów roślinnych. Większość roślin wykazuje duże wymagania w stosunku do magnezu, często wyższe niż potrzeby pokarmowe względem fosforu. Szczególnie wrażliwe na niedobór magnezu są rośliny kapustne (rzepak), okopowe (buraki cukrowe i pastewne oraz ziemniaki), zboża ozime i jare, kukurydza, a także rośliny bobowate.
Objawy niedoboru magnezu w roślinach
Objawy niedoboru magnezu występują najczęściej w początkowym okresie wegetacji, jednakże można je również obserwować w stadium pełnego rozwoju roślin. U poszczególnych gatunków roślin objawy te są zróżnicowane, chociaż wyróżnia się pewne cechy wspólne. W związku z tym, że magnez charakteryzuje się dużą ruchliwością w roślinie, jego niedobór obserwuje się najpierw na liściach starszych, a potem pojawia się na liściach młodszych.
Charakterystycznym objawem niedoboru magnezu u wszystkich gatunków roślin jest odbarwienie liści, czyli chloroza, która związana jest ze zmniejszeniem w nich zawartości zielonego barwnika – chlorofilu. Chloroza obejmuje tkanki pomiędzy nerwami liścia, natomiast same nerwy, a także tkanka przynerwowa pozostają przez dłuższy czas zielone. Przy dalszym niedoborze magnezu dochodzi do całkowitego zbrunatnienia i zaschnięcia blaszki liściowej. Rośliny przybierają zwiędły wygląd oraz charakteryzują się słabo wykształconymi kwiatami i opóźnionym wytwarzaniem nasion i owoców.
Klasycznymi roślinami wskaźnikowymi w przypadku niedoboru magnezu są zboża, u których objawy niedoboru pojawiają się bardzo wcześnie, w fazie rozwoju 2–3 liścia. Obserwuje się wówczas zielone skupienia chlorofilu, które są ułożone równolegle do nerwów blaszki liści zbóż i przypominają wyglądem sznury pereł, stąd też nazywa się je paciorkowatością lub perełkowatością liści. Często w fazie krzewienia, gdy rośliny korzystają już z magnezu znajdującego się w dolnych warstwach gleby, objawy jego niedoboru zanikają. W przypadku gdy niedobór magnezu utrzymuje się przez dłuższy okres, dochodzi do brunatnienia i usychania dolnych liści, a młodsze liście stają się wąskie i rurkowate, zaś cała roślina żółknie. Przy silnym niedoborze magnezu liście brunatnieją i zamierają, a na polach zbóż obserwuje się wolne powierzchnie powstałe po roślinach, które wypadły.
U roślin dwuliściennych, takich jak między innymi oleiste, okopowe, tytoń, chmiel, strączkowe, bobowate drobnonasienne oraz drzewa i krzewy owocowe niedobór magnezu ujawnia się w późniejszym okresie i obserwowany jest na najstarszych liściach. Widoczne są przejaśnienia pomiędzy nerwami liści (chloroza), podczas gdy tkanka liściowa wzdłuż głównych nerwów jest zielona. W przypadku utrzymującego się niedoboru magnezu chloroza stopniowo powiększa się, a w następnej kolejności dochodzi do brunatnienia, które z czasem prowadzi do obumierania liści.
W przypadku roślin bobowatych objawy niedoboru magnezu stwierdza się we wczesnych fazach rozwojowych. Poczynając od fazy drugiej pary liści następuje przebarwienie tkanki pomiędzy nerwami dolnych liści, które rozpoczyna się od ich wierzchołków. Z kolei nerwy i tkanka okołonerwowa, szczególnie od strony ogonka liściowego pozostają nadal intensywnie zielone. Pogłębiający się niedobór magnezu prowadzi do obumierania liści, cała zaś roślina przybiera żółte zabarwienie.
Objawami niedoboru magnezu u roślin okopowych jest przejaśnienie i żółknięcie tkanki pomiędzy nerwami liścia. Deficyt magnezu objawia się brunatnymi plamami na liściach, które charakteryzują się łamliwością i przedwczesnym zamieraniem. U niektórych roślin, takich jak kukurydza, rzepak czy brukiew przy niedoborze magnezu może wystąpić czerwone zabarwienie liści, wynikające z nagromadzenia się antocyjanów, które z czasem przechodzi w nekrozy.
