Światowy Dzień Roślin Strączkowych obchodzimy 10 lutego. Z tej okazji zachęcamy nie tylko do ich uprawy, ale także zjedzenia smacznego i pożywnego posiłku z udziałem nasion strączkowych, do wzięcia udziału w trzeciej rundzie eksperymentu nauki obywatelskiej, projektu INCREASE.
Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych (ZO ONZ) wyznaczyło 10 lutego na Światowy Dzień Roślin Strączkowych (WPD). Podstawą tej decyzji był sukces Międzynarodowego Roku Roślin Strączkowych (IYP) w 2016 r. (wdrożony przez FAO) i potencjał w roślinach strączkowych do realizacji celów na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030. Łączy się to z szeroko zakrojoną kampanią mająca na celu uświadamianie, jakie korzyści przynoszą rośliny strączkowe.
Chcąc promować rośliny strączkowe i ich spożycie wśród obywateli, Polska uczestniczy w projekcie INCREASE, w którym m.in. osoby niezwiązana z rolnictwem mogą przetestować innowacyjne podejście do ochrony, rozmnażania i udostępniania nasion fasoli zwyczajnej w celu zachowania różnorodności biologicznej. 10 lutego, z okazji Światowego Dnia Roślin Strączkowych Instytut Genetyki Pan o godzinie 15:00 organizuje spotkanie online. Opowie o inicjatywie – Nauce Obywatelskiej, o pracach nad łubinem, w ramach projektu INCREASE. Wymagana rejestracja https://forms.gle/48nAtqDUZNSkKS7X6
Wszyscy, którzy chcą wziąć udział w projekcie obywatelskim i „podzielić się fasolą” mogą skorzystać z aplikacji (INCREASE CSA, www.pulsesincrease.eu/experiment/app). Każdy uczestnik może zarejestrować się i dobrowolnie przyczynić się do uprawy i oceny odmian fasoli zwyczajnej uprawianych przez samego siebie. Udział należy zgłosić do 28.02.2023.
Dlaczego nasiona strączkowe?
Nasiona roślin strączkowych są podstawą żywienia na całym świecie, odgrywają kluczową rolę w wielu tradycyjnych kuchniach, np. pieczona fasola, chili, daal czy falafel. Do najpopularniejszych suchych nasion roślin strączkowych (spożywanych) zaliczają się fasola czerwona i biała, bób, groch łuskany, ciecierzyca, fasola mung, soczewica i łubin. Suche nasiona roślin strączkowych mają cenne wartości odżywcze, są bogate m. in. w białko, żelazo, witaminę B, cynk, błonnik pokarmowy i minerały, są niskotłuszczowe, nie zawierają cholesterolu i glutenu, a także mają niski indeks glikemiczny. Pomagają w walce z otyłością i chorobą wieńcową, cukrzycą, nowotworami. Dietę bogatą w nasiona roślin strączkowych, z uwagi na korzyści zdrowotne i odżywcze, promują wegetarianie i weganie. Nasionami strączkowymi można zastąpić mięso oraz inne produkty zwierzęce, jeśli tylko odpowiednio dobierzemy jadłospis.
Rośliny strączkowe przynoszą korzyści nie tylko organizmowi człowieka, także całemu środowisku – o czym rolnicy wiedzą najlepiej. Jako jedyne wiążą wolny azot z powietrza, przez co mają wpływ na zwiększenie żyzności gleby i poprawę plonowania roślin następczych – nie tylko w pierwszym roku ich uprawy, co potwierdzają m.in. rodzime doświadczenia polowe. Gatunki strączkowych działają fitosanitarnie na glebę, a ich zdolności adaptacyjne łagodzą zmiany klimatyczne. Ponadto zwiększając różnorodność upraw, ograniczamy ryzyko wpływu wahnięć środowiskowych i rynkowych.
Projekt INCREASE
Projekt INCREASE ma na celu opracowanie ulepszonego systemu ochrony i zarządzania zasobami genetycznymi gatunków strączkowych uprawianych w Europie oraz promocję i waloryzację roślin strączkowych. Ma w tym pomóc połączenie innowacyjnego podejścia badawczego w dziedzinie genetyki i genomiki roślin z najnowszymi osiągnięciami w zakresie technologii informatycznych, a nawet sztucznej inteligencji. INCREASE skupia m. in. podmioty z sektora małych i średnich przedsiębiorstw, instytucje badawcze i organizacje pozarządowe. Jego koordynatorem naukowym jest Roberto Papa, profesor genetyki roślin na Università Politecnica delle Marche w Ankonie we Włoszech. W projekcie biorą udział naukowcy z Polski – z Instytutu Genetyki Roślin Polskiej Akademii Nauk i Krajowego Centrum Roślinnych Zasobów Genowych Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin – PIB.
