Kiła kapusty jest najgroźniejszą chorobą roślin kapustnych. Rozprzestrzenianie się spowodowane jest kilkoma przyczynami – wzrastającą monokulturą uprawy gatunków kapustnych oraz wysoką żywotnością patogenu. Sprawcą choroby jest grzyb odglebowy, którego zarodniki przetrwalnikowe mogą zalegać w podłożu nawet kilkanaście lat, nie tracąc przy tym żywotności.
Kiła atakuje rośliny należące do ponad 200 gatunków, przeważnie są to pospolite chwasty kapustowate. Rozwojowi sprzyjają również zmieniające się warunki klimatyczne, okresy wysokiej wilgotności gleby i wysokiej temperatury (optimum 22-25oC), w których choroba rozwija się najszybciej.
Odmiany odporne to najlepsze rozwiązanie
Jest to opinia wielu producentów, którzy od kilku już lat uprawiają odmiany kiłoodporne, oraz tych, którzy po raz pierwszy je wypróbowali. Dzięki bardzo intensywnej hodowli firma Syngenta Seeds, jako jedyna firma nasienna uzyskała po niemal 18 latach pracy, odmiany odporne na kiłę kapusty. Od kilku lat oferujemy bardzo szeroki asortyment odmian kapust i kalafiora z tą szczególną odpornością. Poszerzamy go co roku o nowe gatunki i odmiany. Nowościami ostatnich lat są nowe kapusty białe: Kilagreg i Kilazol, brukselskie Cronus i Crispus, kapusta pekińska Kilakin oraz kalafior Cleobis.
Planowanie uprawy w oparciu o asortyment z odpornością na kiłę kapusty to szereg korzyści dla producenta: bezpieczeństwo upraw i gwarancja uzyskania plonu, łatwiejsze planowanie produkcji i pewne dostawy do odbiorców, możliwość powrotu na pola zainfekowane lub też powrotu do uprawy warzyw kapustnych, połączenie odmian o wysokich walorach jakościowych z odpornością na kiłę, możliwość wykorzystania odmian w Integrowanej Produkcji warzyw, o co coraz częściej pytają konsumenci, pewność uzyskania dochodu.
Nowe odmiany to nie tylko odporność na kiłę
Odmiany odporne na kiłę są uprawiane coraz częściej przez producentów, którzy nie mają pól porażonych tym patogenem. O takim wyborze decydują zarówno względy profilaktyczne, jak i wysoka jakość odmian.
Z badań przeprowadzonych przez naszych specjalistów ds. doświadczeń wynika, że odmiany te dają wyższy plon również na polach niezainfekowanych, niż ich standardowe odpowiedniki. Jednym z przykładów jest Ramko i Ramkila, gdzie plon Ramkili jest około 7% wyższy niż jej nieodpornego wzorca. Pokrywa on nie tylko dodatkowy koszt nasion, ale także zwiększa zysk producenta. Podobne zależności zauważyliśmy również w przypadku odmian do długiego przechowania Unifor i Kilazol. Plon Kilazola jest również klika procent wyższy, a ponadto dzięki lepszej kondycji, główki tej odmiany lepiej się przechowują.
Producenci holenderscy docenili natomiast kalafiora Clapton, którego doskonała jakość róż sprawiła, że jest to podstawowa odmiana na świeży rynek uprawiana przez wielu producentów nie mających problemów z kiłą kapusty. Wyższy udział główek w pierwszej klasie nie tylko zwraca dodatkowe koszty, ale ułatwia również sprzedaż. Producent zyskuje również więcej klientów i może uzyskać lepsze ceny.
Wartościowe odmiany – optymalne warunki uprawy
Uprawa odmian z odpornością na kiłę wymaga jednak zapewnienia optymalnych warunków do rozwoju roślin, podobnie jak w przypadku odmian standardowych. Część producentów uważa, że odmiany te poradzą sobie na każdych stanowiskach i wybiera dla odmian odpornych na kiłę czasami najgorsze pod wieloma względami stanowiska. Nie jest to słuszna strategia. Wieloletnie doświadczenia potwierdzają, że uprawa tych odmian wymaga zapewnienia optymalnych warunków do rozwoju roślin, podobnie jak w przypadku odmian standardowych.
Rozsada powinna być zdrowa, silna, z prawidłowo rozwiniętym systemem korzeniowym. Unikamy zalewania rozsady oraz jej przetrzymania, które osłabia system korzeniowy i utrudnia przyjmowanie roślin. Stanowisko powinno być prawidłowo przygotowane (jak do uprawy warzyw kapustnych). Nie polecamy gleb bardzo zlewnych, mocno zaskorupiających się, z wysokim stanem wód gruntowych. Wybieramy równe pola, bez zagłębień, które mogą być zalewane wodą i tzw. Wypalenisk, gdzie rośliny wysychają podczas upałów.
Na dobry początek – zdrowa rozsada
Bardzo często porażenie kiłą następuje już w momencie produkcji rozsady. Może to być rozsadnik, na którym występuje kiła lub tunel (w przypadku produkcji rozsady w kasetach). Wielu producentów nie zmienia stanowisk do produkcji rozsady ani ich nie odkaża przez wiele lat. Źródłem zakażenia bywa również substrat torfowy lub podłoże używane do produkcji rozsady. Mogą one pochodzić z własnego gospodarstwa lub z niesprawdzonego źródła. W Polsce zagrożone kiłą są także gleby torfowe (torfy niskie) oraz torfowiska wysokie, skąd pozyskuje się torf do produkcji substratów, na których choroba występuje endemiczne, porażając dziko rosnące rośliny kapustowate. Podłoża do produkcji rozsad mają często bardzo niskie pH (poniżej 6,5). Wielokrotnie spotkaliśmy się z przypadkami kiedy producenci wysadzali rozsadę tej samej odmiany na tym samym polu, ale pochodzącą z różnych źródeł. Jedna z nich była porażana przez kiłę, a druga nie. Infekcja zatem nastąpiła najprawdopodobniej już na etapie produkcji rozsady.
Wybór odpowiedniego stanowiska
Prawidłowe zmianowanie zmniejsza nie tylko ryzyko porażenia kiłą kapusty, ale także innymi chorobami. Na glebach zakażonych grzybem Plasmodiophora Brassica nie należy uprawiać warzyw kapustnych i innych roślin krzyżowych (np. gorczycy, rzepaku) przez okres co najmniej 4 lat. Na stanowiskach, gdzie występowała choroba, zaleca się przez 2-3 lata uprawiać następujące rośliny przedplonowe, które posiadają naturalnie właściwości wyniszczania zarodników grzyba w glebie – por, pomidor, fasola, ogórki, rośliny zbożowe.
W Polsce choroba występuje na wszystkich typach gleb, a szczególnie na glebach kwaśnych, pseudobielicowych i torfowych. Należy unikać gleb zlewnych, ciężkich, zalewanych okresowo, gdyż grzyb wytwarza zarodniki pływkowe, które łatwo rozprzestrzeniają się w wilgotnej glebie. Mogą one również przedostawać się do cieków drenarskich, rowów odwadniających i wraz z wodą transportowane są wówczas na duże odległości, porażając inne pola. Niszczony jest również system korzeniowy roślin. W przypadkach okresowego zalewania pół wodą np. po intensywnych deszczach, konieczne jest mechaniczne napowiertrzanie gleby w międzyrzedziach, ułatwiające szybką regenerację systemu korzeniowego. Szczególnie ważne jest to w przypadku odmian odpornych, gdyż pozwala to roślinie przynajmniej na częściowe odzyskanie zdolności obronnych.
Nawożenie
Aby zapewnić roślinie prawidłowy wzrost należy dostarczyć jej wszystkich potrzebnych składników mineralnych. Wpływa to na uzyskanie silnych roślin, które automatycznie są odporniejsze na działanie choroby. Kluczowe w nawożeniu jest pH gleby, które powinno wynosić 6,5-7,0. Taka kwasowość gleby pozwala na prawidłowe pobieranie mikro i makroelementów oraz ogranicza aktywność kiły kapusty. W celu szybkiego zwiększenia pH, gleby zakwaszone należy wapnować, stosując jesienią 2-4 t/ha wapna tlenkowego lub pokarbidowego. Inne nawozy wapniowe są mało efektywne w zwalczaniu tej choroby. W regulacji pH należy również zwrócić uwagę na stosowane nawozy azotowe. Azot w formie amonowej (NH4) okresowo, tuż po zastosowaniu, potrafi silnie obniżyć pH gleby w strefie korzeniowej rośliny. Jeśli ta sytuacja nastąpi w okresie wysokiej temperatury i wilgotności, znacznie podwyższy prawdopodobieństwo ataku grzyba.
Profilaktyka i zwalczanie
Integrowana metoda ochrony warzyw kapustnych przed kiłą
Wszystkie wspomniane elementy walki z kiłą należy połączyć z właściwą profilaktyką. Pomocne może też być stosowanie środków ochrony.
Zalecamy: Dokładnie usuwać z pól i niszczyć korzenie roślin wraz z naroślami. W roku ponownej uprawy warzyw kapustnych zalecamy doglebowe stosowanie fungicydu Altima 500 SC w dawce 2-3 l/ha – poprzez opryskanie powierzchni pola i wymieszanie z glebą do głębokości około 10 cm. Dawka cieczy użytkowej 700 l/ha. Preparat ten można połączyć z herbicydem Treflan 480 EC, mieszając obydwa środki w zbiorniku opryskiwacza bezpośrednio przed zastosowaniem. Zabieg należy wykonać na 2-3 dni przed sadzeniem rozsady lub siewem nasion. Profilaktyczne podlewanie rozsady w wielodoniczkach lub na rozsadnikach na 3 dni przed sadzeniem w pole roztworem Sarfunu 500 SC lub Topsinu 500 SC (0,2%) w ilości ok. 1-1,5 l/m2 powierzchni rozsadnika. Zabieg ten można połączyć z jednoczesnym podlewaniem rozsady środkami owadobójczymi przeciwko śmietkom (np. Reldan 400 EC- 0,05%). Korzenie rozsady zaprawiać, bezpośrednio przed sadzeniem na miejsce stałe, w papce z gliny i torfu z dodatkiem Topsinu M 500 SC lub Sarfunu 500 SC (25-30 ml/l papki).
Proponujemy także wykonanie analizy próbek gleby z pól przeznaczonych pod rozsadniki lub uprawę warzyw kapustnych na obecność kiły (analizy wykonuje Instytut Warzywnictwa w Skierniewicach).
