Przedwschodowe ograniczanie zachwaszczenia w ziemniaku

Szkodliwość niepożądanych roślin w łanie ziemniaka, czyli chwastów pojawia się w okresach krytycznych, kiedy w największym stopniu jemu zagrażają.

Pierwszy z nich występuje na początku wegetacji, tzw. zachwaszczenie pierwotne, w którym chwasty mają doskonałe warunki do rozwoju. Ziemniak posiada długi czas od sadzenia do wschodów i wówczas nie stanowi konkurencji dla wschodzących chwastów. Natomiast pod koniec wegetacji, w tzw. zachwaszczeniu wtórnym, chwasty utrudniają zbiór przez co powodują zwiększenie uszkodzeń mechanicznych bulw, a to z kolei pogarsza ich jakość podczas przechowywania. W ziemniaku może występować bardzo duża liczba gatunków chwastów z klasy dwuliściennych i jednoliściennych. Najczęściej jednak dominuje około 20 do 30 gatunków, a na ich liczebność decydujący wpływ ma ograniczanie zachwaszczenia w całym płodozmianie i staranne prowadzenie zabiegów uprawowych.

Obecne podejście do regulacji zachwaszczenia musi uwzględniać system integrowanej ochrony roślin, który obowiązuje w państwach Unii Europejskiej od 01.01.2014 roku. Głównym jego celem jest stosowanie tzw. niechemicznych metod ograniczających występowanie organizmów zagrażających uprawom, a w ostateczności stosuje się środki ochrony roślin. Ich stosowanie dodatkowo powinno być poparte rachunkiem ekonomicznym, który stanowi różnicę pomiędzy kosztami poniesionymi na ochronę chemiczną, a przewidywaną stratą plonu, którą można ponieść na skutek jej zaniechania. Decyzja o zastosowaniu pestycydów, a więc i herbicydów musi odzwierciedlać faktyczne zagrożenie ze strony danego agrofaga. Dlatego bardzo ważnym elementem tego systemu ochrony roślin jest sygnalizacja oraz systemy wspierania decyzji. Jak wiadomo chwasty w ziemniaku można zwalczać dwoma podstawowymi metodami: mechaniczną i mechaniczno-chemiczną.

Metoda mechaniczna stanowi jak najbardziej trafny element integrowanego systemu ochrony roślin, a dodatkowo czas do wschodów ziemniaka jest na tyle długi, że można idealnie go wykorzystać do tego celu. Zabiegi mechaniczne, to tak naprawdę uprawki pielęgnacyjne, które wykonuje się za pomocą dostępnych maszyn, tj. brony lekkie, pielniki, obsypniki i różnego rodzaju formowarki. W terminie powschodowym jest ona ograniczona ze względu na możliwość uszkodzenia roślin oraz przeniesienia na częściach roboczych maszyn patogenów chorobotwórczych. Celem tych uprawek jest stworzenie jak najlepszych warunków dla wschodzących chwastów, a tuż po ich wzejściu, kolejne zabiegi nie pozwalają na ich ukorzenienie się. Metoda ta jest najbardziej skuteczna, gdy chwasty są w fazie siewek i wówczas jej skuteczność może dochodzić nawet do 90%, a wraz z rozwojem chwastów – drastycznie spada do poniżej 40%. Kolejną wadą tego systemu jest jego duże uzależnienie od warunków pogodowych, a w szczególności uwilgotnienia gleby. Przy zbyt dużym jej uwilgotnieniu lub ciągłych opadach deszczu, może okazać się, że nie można jej przeprowadzić. Dodatkowo, jest to bardzo czasochłonna i kosztochłonna metoda, co wiąże się z ilością wykonywanych zabiegów. Przed wschodami ziemniaka powinno się wykonać od 3 do 6 uprawek w odstępach co 6-8 dni.

Bardziej rozpowszechnioną metodą ograniczenia zachwaszczenia jest system mechaniczno-chemiczny, w którym liczba uprawek ogranicza się do dwukrotnego obsypywania i ukształtowania redlin (redukcja kosztów związanych z liczbą przejazdów), a następnie wykonuje się zabieg herbicydowy. Przed wschodami ziemniaka stosuje się tzw. herbicydy doglebowe, które muszą być aplikowane na wilgotną glebę, co jest warunkiem koniecznym do aktywacji zawartej w nich substancji aktywnej. Po wykonaniu zabiegu nie prowadzi się już żadnych uprawek gleby, by nie zniszczyć powstałej „warstwy ochronnej” na jej powierzchni. W terminie tym często nie wiemy jeszcze jakie gatunki chwastów pojawią się na polu, ale decyzję można podjąć na podstawie znajomości stanu zachwaszczenia z lat poprzednich, które można odtworzyć na podstawie informacji zawartych w dzienniczku zabiegów. Jego prowadzenie przez profesjonalnych użytkowników środków ochrony roślin jest obligatoryjne! W ziemniaku herbicydy stosuje się w  terminie przed i po jego wschodach. W przypadku bardzo intensywnego zachwaszczenia lub po zagospodarowaniu ugoru można zastosować tzw. metodę uproszczoną, która polega na zastosowaniu herbicydu nieselektywnego. Zawiera on w swoim składzie substancję aktywną – glifosat, która jest pobierana przez zielone części roślin, Więcka plantacji muszą być chwasty, a nie może być wschodów ziemniaka.

Bardzo ważna jest znajomość substancji aktywnej zawartej w herbicydach, gdyż może to uchronić naszą plantację przed zniszczeniem albo zapobiec wytworzeniu się odporności chwastów lub ich kompensacji. Praca ze środkami ochrony roślin zawsze powinna być zgodna z zasadami BHP oraz informacjami zawartymi w instrukcji-etykiecie jego stosowania. Nie bez wpływu na skuteczność herbicydów jest także dostosowanie pory zabiegu do panujących warunków pogodowych, a w szczególności temperatury, opadów i prędkości wiatru. Mieszaniny herbicydów powinny być sporządzone bezpośrednio przed ich aplikacją i tylko zgodnie ze wskazówkami zawartymi w etykiecie poszczególnych herbicydów.

Środki ochrony roślin zarejestrowane w Polsce do obrotu i stosowania wraz z pełnym brzmieniem ich etykiet są zawarte na stronie internetowej Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi pod adresem: www.http://minrol.gov.pl, w zakładce „ochrona roślin”. W tym rku zarejestrowano nowy herbicyd – Arcade 880 EC, który jest przeznaczony do stosowania przedwschodowego, jak również tzw. wczesno powschodowego, do fazy, gdy rośliny ziemniaka osiągną wysokość nie przekraczającą 5 cm. Herbicyd ten zawiera dwie substancje aktywne (prosulfokarb i metrybuzynę), których połączenie jest wysoce skuteczne wzwalczaniu chwastów jedno i dwuliściennych. Na podstawie rejestru środków ochrony roślin z dnia 19.03.2015 roku, w tabeli 1 zestawiono herbicydy do przedwschodowego stosowania w ziemniaku.

Herbicydy do aplikacji w terminie przed wschodami ziemniaka

W przypadku, gdy warunki pogodowe uniemożliwiają prawidłowe przeprowadzenie zabiegu herbicydem przedwschodowym, lepiej zastosować środki do stosowania powschodowego, niż narażać plantację na uszkodzenia!

dr inż. Janusz Urbanowicz
IHAR – PIB, ZNiOZ w Boninie