Prezydent RP Andrzej Duda21 listopada podpisał ustawę z dnia 6 października 2016 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Celem nowelizacji jest wprowadzenie ograniczenia czasowego w zakresie wydawania przez organ rentowy decyzji ustalającej wysokość kwoty nienależnie pobranego świadczenia.
Art. 84 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych nakłada na osobę, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, obowiązek jego zwrotu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie. Stosownie do art. 84 ust. 3 ww. ustawy, nie można żądać zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych za okres dłuższy niż ostatnie 12 miesięcy, jeżeli osoba pobierająca świadczenia zawiadomiła organ wypłacający świadczenia o zajściu okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty, a mimo to świadczenia były nadal wypłacane, a w pozostałych przypadkach – za okres dłuższy niż ostatnie 3 lata.
Obowiązujące przepisy, wskazując okres za jaki można żądać zwrotu nienależnie pobranego świadczenia, nie określają jednak terminu, po upływie którego organ rentowy nie może domagać się zwrotu tego świadczenia. Co prawda, w art. 84 ust. 7 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych ustawodawca przyjął 10-letni okres przedawnienia dla dochodzenia roszczeń z tytułu nienależnie pobranych świadczeń, lecz bieg tego terminu liczy się od dnia uprawomocnienia się decyzji zobowiązującej do zwrotu należności.
Ustawa zmieniająca wprowadza termin na wydanie przez organ rentowy decyzji o obowiązku zwrotu nienależnego świadczenia z ubezpieczeń społecznych. Decyzja ta nie będzie mogła zostać wydana później niż w terminie 5 lat od ostatniego dnia okresu, za który pobrano nienależne świadczenie.
Zgodnie z przepisami przejściowymi, od dnia wejścia w życie ustawy organ rentowy nie będzie wydawał osobie, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, decyzji ustalającej kwoty nienależnie pobranych przez nią świadczeń oraz kwoty odsetek i kosztów upomnienia, jeżeli od ostatniego dnia okresu, za który je pobrano, upłynęło 5 lat. Wszczęte i niezakończone wydaniem decyzji postępowania w ww. sprawach zostaną umorzone. Przepis dotyczący niewydawania decyzji zobowiązującej do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia po upływie 5 lat od ostatniego dnia okresu, za który pobrano to świadczenie, stosowany będzie również do rozpoznania odwołań od decyzji ustalających kwoty nienależnie pobranych świadczeń oraz kwoty odsetek i kosztów upomnienia, wniesionych i nierozpatrzonych przed dniem wejścia w życie ustawy.
Wprowadzona zmiana dotyczyć będzie nie tylko Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, ale – na podstawie odesłania zawartego w ustawie z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników – również Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.
Ponadto, z uwagi na fakt, iż problem nienależnie pobranych świadczeń obejmuje zarówno świadczenia krótko-, jak i długoterminowe, regulacja stosowana będzie w szczególności do świadczeń przysługujących na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz do świadczeń pieniężnych innych niż świadczenia z ubezpieczeń społecznych, wypłacanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych na mocy odrębnych przepisów, np. ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej, czy ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych.
Źródło: Prezydent RP
