Większość warzyw kapustnych uprawiana jest z rozsady. Produkcję rozsady można prowadzić pod osłonami lub w odkrytym gruncie. Rozsadę warzyw kapustnych m.in. kapusty białej, kapusty pekińskiej, kalafiora, kalarepy przeznaczonych na zbiór wczesny produkuje się pod osłonami. Natomiast rozsadę późnych odmian m.in. kapusty i kalafiorów przygotowuje się na rozsadniku.
Produkcja na rozsadniku nie wymaga zbyt dużych nakładów pracy, ale jakość rozsady zależy od odpowiedniego przygotowania gleby. Główną wadą tej metody są trudności w zabezpieczaniu młodych roślin przed szkodnikami czy chorobami odglebowymi.
W gospodarstwach produkujących rozsadę na własną potrzebę często stosuje się ziemię z pryzm kompostowych lub gnojowych, z którą można przenieść wiele szkodników lub ich jaj i larw (np. lenie, komarnice, pędraki, drutowce). Ich szkodliwość można ograniczyć zabiegami profilaktycznymi polegającymi na:
- przykrywaniu pryzm folią, która utrudnia samicom szkodników składanie jaj,
- przesiewaniu ziemi z pryzm przed użyciem,
- termicznym odkażaniu ziemi przynajmniej 10-14 dni przed siewem w temperaturze 80-9 oC przez 20-30 minut.
Z kolei przygotowywanie rozsady w wielodoniczkach wymaga doboru odpowiedniego substratu. Gotowe podłoża przeznaczone do produkcji warzyw kapustnych powinny być wolne od szkodników glebowych czy patogenów (zwłaszcza kiły kapusty) oraz nasion chwastów. Poza tym zawsze przed sadzeniem powinno się przeprowadzić selekcję rozsady – usunąć rośliny uszkodzone przez szkodniki lub chore.
Najważniejsze szkodniki zagrażające rozsadom
Śmietka kapuściana – beznogie larwy tej muchówki żerują w szyjce korzeniowej i na korzeniach. Opanowane rośliny więdną i można je łatwo wyciągnąć z ziemi. Szczególnie groźne dla wczesnych warzyw kapustnych są larwy pierwszego pokolenia, które atakują rozsadę po posadzeniu jej w pole. W związku z tym ochronę chemiczną przed śmietkami zaleca się wykonać już na rozsadniku. W tym celu podlewamy doniczki ziemne z rozsadą (3 dni przed wysadzeniem w pole) środkami zalecanymi w aktualnym programie ochrony warzyw (Reldan 400 EC – 0,1%). Bezpośrednio po tym zabiegu rośliny należy spłukać czystą wodą (5 L na 1 m2). Innym zabiegiem chroniącym przed śmietką jest opryskiwanie rozsadnika środkiem Karate Zeon 050 CS (0,12 l/ha). Natomiast jeśli nie wykonamy wymienionych zabiegów ochronnych, to należy podlać rośliny po sadzeniu w pole jednym z zalecanych środków np. Nomoltem 150 SC (0,05%, 50 ml cieczy użytkowej pod roślinę).
W przypadku konieczności zwalczania drugiego i trzeciego pokolenia śmietki zabiegi ochronne stosuje się wg sygnalizacji, przy pomocy pułapek zapachowych odławiających tylko samice. Poza tym należy pamiętać, że podlewanie roślin insektycydami nie chroni części nadziemnych przed tym szkodnikiem.
Pchełki – te niewielkie (2-3 mm) skaczące chrząszcze wygryzają liczne, nieregularne otworki w liścieniach i liściach roślin. Progiem zagrożenia jest obecność 2 chrząszczy na 1 mb rzędu rozsadnika. Pchełki są szczególnie niebezpieczne podczas słonecznej i suchej pogody. Rośliny na rozsadniku lub posadzone w pole możemy chronić poprzez opryskiwanie jednym z wymienionych preparatów: Decis 2,5 EC (0,2- 0,3 l/ha), Cyperkill Super 25 EC (0,12 l/ha), Fastac 100 EC (0,09 l/ha), Karate Zeon 050 CS (0,12 l/ha), Sumi-Alpha 050 EC (0,2 l/ha).
Wyżej wymienione środki zabezpieczają rozsadę także przed larwami chowacza czterozębnego, które wgryzają się w łodygę wyżerając rdzeń oraz larwami chowacza brukwiaczka, żerującymi w wierzchołkach wzrostu, pędach i ogonkach liściowych.
Gnatarz rzepakowiec – jego czarne, 25 mm larwy mogą w okresie wschodów całkowicie zniszczyć rośliny na rozsadniku. Przeciwko temu szkodnikowi stosuje się środki z grupy pyretroidów, zalecane do zwalczania pchełek. Należy pamiętać, że pyretroidy najskuteczniej działają w temperaturze poniżej 20oC.
Mszyca kapuściana – szarozielony 2 mm owad, żerujący w koloniach. Liście opanowane przez mszyce skręcają się i odbarwiają (widoczne zaróżowienia).Uszkodzenia spowodowane przez liczne kolonie tego szkodnika prowadzą do więdnięcia roślin. W celu ochrony kapusty białej przed mszycami należy podlewać rośliny Confidorem 200 SL (0,025%, 100 ml cieczy pod roślinę), 2 dni przed sadzeniem (rozsada w multiplatach) lub 7 dni po posadzeniu rozsady w polu.
Rozsada warzyw kapustnych wymaga również ochrony przed chorobami. Fungicydy stosujemy wg aktualnych zaleceń programu ochrony warzyw. Pamiętajmy również, aby roślin kapustnych nie uprawiać na glebach zakwaszonych i podmokłych. W przypadku wystąpienia takich chorób jak kiła kapusty czy sucha zgnilizna warzywa kapustne uprawiać nie częściej niż co 4 lata na tym samym polu.
